FACJA GLAUKOFANOWA
FACJA GLAUKOFANOWA (ŁUPKÓW BŁĘKITNYCH) I EKLOGITOWA Najbardziej charakterystyczny efekt przemian wysokociśnieniowych to zastępowanie Ca-amfibolu znajdowanego w typowych sekwencjach metamorfizmu typu Barrow przez Na-amfibol (glaukofan) o charakterystycznych fioletowym do błękitnego kolorze. Ta barwa nadała nazwę całej facji (F. łupków błękitnych). Przykładem jest terran Sangabawa w Japonii. Skały facji subzieleńcowej, zawierające pumpelyit przechodzą stopniowo w fację łupków błękitnych z sodowym amfibolem. Przeciwieństwem jest rejon Kalifornii, gdzie maficzne wulkanity i skały im pokrewne z dobrze zachowanymi teksturami magmowymi i reliktowymi minerałami magmowymi zawierają także zespoły mineralne typowe dla facji łupków błękitnych. Całkowita parageneza to:
Ab + Chl + Sph + Q + Stilp + Sc + Pump + Laws + Na-Amf + Arag.
Wskaźnikowy jest zestaw: Lawsonit + Glaukofan. Przejście od facji zieleńcowej do łupków błękitnych odbywa się wg. reakcji:
Act + Chl + Ab + Q = Gln + Zo (Ep) + Q + H2O
lub
Act + Chl + Ab + Q = Gln + Lws + H2O
W wyżej ciśnieniowych zespołach minerały magmowe nie przetrwają, z wyjątkiem okazjonalnego augitu. Razem wziąwszy mają one nową paragenezę:
Lws + Gln + Chl + Sph + Q + Ms + Pump + Mt + Py + Cc.
Często z postępem ciśnienia rozkłada się chloryt:
Chl + Ab = Gln + Pg + H2O
Istotne jest tu występowanie paragonitu, jako stabilnego łyszczyku - pamiętając o luce mieszalności pomiędzy paragonitem i muskowitem. Najbardziej kompletny zestaw stref wysokociśnieniowych stwierdzono na Nowej Kaledonii. Zonalna sekwencja wynikła z metamorfizmu mającego miejsce między 38 i 21 Mln lat temu. Na zachodzie, w strefie najniższych ciśnień metabazyty mają zachowane struktury magmowe, reliktowy plagioklaz i piroksen. Wtórne fazy mineralne to fengit, chloryt, albit i tytanit. Pierwsza istotna izograda to moment tworzenia się paragenezy:
pumpellyit + stilpnomelan + aktynolit.
Relikty magmowe są tu rzadsze, zachodzi reakcja wzbogacania plagioklazu w Na:
Pl + H2O = Lws + Ab
Następna izograda zaznaczona jest pojawieniem się epidotu i rekrystalizacją prowadzącą do destrukcji reliktów magmowych. Pojawia się omfacytowy piroksen (zastępujący augit), epidot i potem granat. W tej samej kolejności zanikają: pumpelyit, stilpnomelan i lawsonit. Skały strefy epidotowej to głównie łupki glaukofanowe zawierające wiele dodatkowych minerałów. W najwyższej strefie metamorficznej pojawia się hornblenda, co wskazuje na osiągniecie odpowiednio wyższych temperatur. Omfacyt i granat stają się powszechniejsze, mogą koegzystować z paragonitem, zastępującym łyszczyki potasowe w myśl ciągłej reakcji:
Ab + Ep + Glauk => Omph + Pg + Hbl + H2O
Ta reakcja jest jednocześnie wskaźnikiem przejścia do wyższej facji metamorfizmu, do FACJI EKLOGITOWEJ. Facja ta charakteryzowana jest przez omfacyt i granat, przy braku plagioklazów. Górny zakres facji łupków błękitnych wyznacza reakcja opracowana przez Ridley (1984):
Zo + Gln = Grt + Omph + Pg + Q + H2O
Granat jest zwykle Mg-Ca (pirop-grossular). Charakterystyczny jest zupełny zanik plagioklazu (składniki wchodzą do faz maficznych). Pospolicie towarzyszą im dysten, kwarc i rutyl. Ten ostatni tworzy się kosztem ilmenitu. Mogą być stabilne: glaukofan, chlorytoid, paragonit i Ca-amfibol, lecz ich pola stabilności ograniczone są przez skład chemiczny skały. Ponieważ facja łupków błękitnych w górnym zakresie ma dość szerokie pole stabilności termicznej, może ona być rozdzielona na:
A. wyżej temperaturową o typowej reakcji:
Laws + Ab = Zo + Par + Q + H2O
B. wyżejciśnieniową o typowej reakcji:
Laws + Jad = Zo + Par + H2O.
Efektem mogą być pseudomorfozy Zo + Par po lawsonicie.
Ab + Chl + Sph + Q + Stilp + Sc + Pump + Laws + Na-Amf + Arag.
Wskaźnikowy jest zestaw: Lawsonit + Glaukofan. Przejście od facji zieleńcowej do łupków błękitnych odbywa się wg. reakcji:
Act + Chl + Ab + Q = Gln + Zo (Ep) + Q + H2O
lub
Act + Chl + Ab + Q = Gln + Lws + H2O
W wyżej ciśnieniowych zespołach minerały magmowe nie przetrwają, z wyjątkiem okazjonalnego augitu. Razem wziąwszy mają one nową paragenezę:
Lws + Gln + Chl + Sph + Q + Ms + Pump + Mt + Py + Cc.
Często z postępem ciśnienia rozkłada się chloryt:
Chl + Ab = Gln + Pg + H2O
Istotne jest tu występowanie paragonitu, jako stabilnego łyszczyku - pamiętając o luce mieszalności pomiędzy paragonitem i muskowitem. Najbardziej kompletny zestaw stref wysokociśnieniowych stwierdzono na Nowej Kaledonii. Zonalna sekwencja wynikła z metamorfizmu mającego miejsce między 38 i 21 Mln lat temu. Na zachodzie, w strefie najniższych ciśnień metabazyty mają zachowane struktury magmowe, reliktowy plagioklaz i piroksen. Wtórne fazy mineralne to fengit, chloryt, albit i tytanit. Pierwsza istotna izograda to moment tworzenia się paragenezy:
pumpellyit + stilpnomelan + aktynolit.
Relikty magmowe są tu rzadsze, zachodzi reakcja wzbogacania plagioklazu w Na:
Pl + H2O = Lws + Ab
Następna izograda zaznaczona jest pojawieniem się epidotu i rekrystalizacją prowadzącą do destrukcji reliktów magmowych. Pojawia się omfacytowy piroksen (zastępujący augit), epidot i potem granat. W tej samej kolejności zanikają: pumpelyit, stilpnomelan i lawsonit. Skały strefy epidotowej to głównie łupki glaukofanowe zawierające wiele dodatkowych minerałów. W najwyższej strefie metamorficznej pojawia się hornblenda, co wskazuje na osiągniecie odpowiednio wyższych temperatur. Omfacyt i granat stają się powszechniejsze, mogą koegzystować z paragonitem, zastępującym łyszczyki potasowe w myśl ciągłej reakcji:
Ab + Ep + Glauk => Omph + Pg + Hbl + H2O
Ta reakcja jest jednocześnie wskaźnikiem przejścia do wyższej facji metamorfizmu, do FACJI EKLOGITOWEJ. Facja ta charakteryzowana jest przez omfacyt i granat, przy braku plagioklazów. Górny zakres facji łupków błękitnych wyznacza reakcja opracowana przez Ridley (1984):
Zo + Gln = Grt + Omph + Pg + Q + H2O
Granat jest zwykle Mg-Ca (pirop-grossular). Charakterystyczny jest zupełny zanik plagioklazu (składniki wchodzą do faz maficznych). Pospolicie towarzyszą im dysten, kwarc i rutyl. Ten ostatni tworzy się kosztem ilmenitu. Mogą być stabilne: glaukofan, chlorytoid, paragonit i Ca-amfibol, lecz ich pola stabilności ograniczone są przez skład chemiczny skały. Ponieważ facja łupków błękitnych w górnym zakresie ma dość szerokie pole stabilności termicznej, może ona być rozdzielona na:
A. wyżej temperaturową o typowej reakcji:
Laws + Ab = Zo + Par + Q + H2O
B. wyżejciśnieniową o typowej reakcji:
Laws + Jad = Zo + Par + H2O.
Efektem mogą być pseudomorfozy Zo + Par po lawsonicie.
Komentarze